Begrip van de maand maart 2016: Discriminatie
Als vertaler loop ik geregeld aan tegen het verkeerde gebruik van een woord. Taalhistorisch mag je daar nooit van spreken, want de betekenis van een woord “ontwikkelt zich door het gebruik”. Toch wil ik me hier beklagen over een woord voor het maken van onderscheid. De oorspronkelijke betekenis van dit woord is inmiddels overvleugeld door een nieuwe, waardoor het in onze hedendaagse samenleving een heet hangijzer is geworden. Dit komt omdat aan het erkennen van een verschil een grotere of kleinere waarde wordt gehecht. Iemand die anders is, is in beginsel gelijkwaardig. De onrust ontstaat pas als dit vergeten wordt. Dan heet het discriminatie.
Het begrip discriminatie wordt vaak verkeerd gebruikt. Zoals in de discussie over de prenatale test die de Nederlandse regering wil invoeren om minder mensen met Downsyndroom geboren te laten worden, de “Niet-invasieve Prenatale Test”. De betreffende minister (Edith Schippers) noemt het discriminatie om niet alle aanstaande ouders de test aan te bieden.
Wat de minister doet, is juist wel waarden verbinden aan verschillen. Ze doet alsof het verschil tussen een mens met Downsyndroom en een mens zonder, reden is om de gelegenheid te bieden dat mens te voorkomen. Want Down zou een bron van leed zijn. Nog los van de vraag of dat een reden is om een leven te voorkomen, is dat nu weer een onderscheid dat ze ten onrechte juist weer níet maakt. Want Down is geen ziekte of bron van pijn.
Door het slechte imago van Down zal het aanbieden van de NIPT aan alle zwangere vrouwen aanstaande ouders er in de praktijk toe aanzetten om bij Downsyndroom de zwangerschap af te breken. Dat gebeurt nu al 9 van de 10 de keren dat er prenataal Down wordt geconstateerd. Terwijl het Downsyndroom een waardevolle variatie is waarmee mensen net zo oud en gelukkig kunnen worden als iedereen. Dat is pas discriminatie.
Ook werkt het in de hand dat mensen met Down die er al zijn, net als hun (toekomstige) ouders als minderwaardig worden beschouwd. Net zoals dat helaas in veel landen met diverse minderheidsgroepen gebeurt. Het erkennen van de betekenis en de gevolgen van het invoeren van een test is een bewijs van helder nadenken. Dit nalaten leidt tot discriminatie.
Op 21 maart was het Wereld-Downsyndroomdag. In Amsterdam werd dat op de 19e in een schoolgebouw gevierd met een dag vol vertier voor kinderen en jongeren met Down en hun brusjes. Bij de ingang zag ik 68 gezinnen voorbijkomen, die bevestigden wat ik al wist: het Downsyndroom zelf doet absoluut niet aan discriminatie.
